دامداری بز سانن با توجه به بازده بالای شیر و مقاومت نسبی، همچنان در برابر برخی بیماری‌های منطقه‌ای آسیب‌پذیر است. شناخت، پیشگیری و کنترل این بیماری‌ها، کلید موفقیت اقتصادی و حفظ سلامت گله محسوب می‌شود. در این مقاله به‌صورت تخصصی و مرحله‌به‌مرحله، بیماری‌های متداول و راهکارهای عملی کنترل آن‌ها بررسی شده است.
معرفی بیماری‌های رایج گله بز سانن
پنومونی یا ذات‌الریه
این بیماری تنفسی جدی باعث تنگی نفس، تب، بی‌اشتهایی و افت شدید تولید شیر می‌شود. عامل آن باکتری، ویروس یا قارچ بوده و در اثر استرس، سرمای شدید یا تهویه نامناسب تشدید می‌گردد.
لمفادنیت کازئوز (آبسه‌های چرکی)
یک عفونت باکتریایی مزمن که موجب تشکیل آبسه در زیر پوست یا اندام‌های داخلی می‌شود. تماس با زخم و ترشحات آبسه عامل اصلی انتقال است.
نفخ (بلاتینگ)
اختلال گوارشی خطرناک ناشی از مصرف زیاد علوفه آبدار یا تغییر ناگهانی جیره غذایی است که در صورت عدم درمان سریع ممکن است موجب مرگ دام شود.
انگل‌های خارجی و داخلی
از جمله کنه‌ها، جرب‌ها و کرم‌های گوارشی که موجب کاهش رشد و تولید شیر می‌شوند. در اقلیم ایران، کنه‌ها بیشترین تهدید را برای بز سانن ایجاد می‌کنند.
آبله بز
بیماری ویروسی واگیرداری است که باعث زخم‌های پوستی، تب و بی‌اشتهایی می‌شود و با کاهش وزن و ضعف عمومی همراه است.
PPR (تنگ نفس بزها)
ویروسی کشنده و بسیار مسری که باعث اسهال، ترشحات بینی، زخم دهان و کاهش وزن شدید می‌شود و نیازمند واکسیناسیون منظم است.
راهکارهای پیشگیری اولیه در گله
امنیت زیستی و قرنطینه
- قرنطینه دام‌های جدید به مدت ۲ تا ۴ هفته پیش از ورود به گله اصلی.
- جلوگیری از تماس با گله‌های دیگر یا حیوانات وحشی.
- ضدعفونی مداوم ابزار، تجهیزات و وسایل نقلیه.
کنترل بهداشت محیط و تغذیه
- بستر باید خشک، تمیز و دارای تهویه مناسب باشد.
- تغذیه متعادل شامل مواد معدنی، آجر لیسیدنی و کنسانتره باکیفیت ضروری است.
برنامه واکسیناسیون و انگل‌زدایی منظم
- واکسیناسیون علیه آبله، PPR و پنومونی.
- درمان دوره‌ای ضدانگل داخلی و خارجی طبق توصیه دامپزشک.
مدیریت و درمان بیماری‌های اصلی
کنترل و درمان پنومونی
- پیشگیری: تهویه مناسب، کاهش استرس، واکسیناسیون.
- درمان: استفاده از آنتی‌بیوتیک و داروهای ضدالتهاب با مشورت دامپزشک.
کنترل لمفادنیت (آبسه چرکی)
- پیشگیری: جداسازی دام‌های مبتلا و ضدعفونی محل نگهداری.
- درمان: تخلیه آبسه در شرایط بهداشتی و ضدعفونی کامل محیط اطراف.
درمان نفخ
- پیشگیری: جلوگیری از تغییر ناگهانی جیره غذایی.
- درمان: ماساژ شکم، استفاده از ضدنفخ و مراجعه فوری به دامپزشک.
کنترل انگل‌ها
- سمپاشی و حمام دارویی منظم.
- استفاده از داروهای ضدانگل داخلی و خارجی به‌صورت دوره‌ای، به‌ویژه در فصول گرم.
کنترل آبله بز
- قرنطینه دام آلوده، ضدعفونی محیط و واکسیناسیون منظم.
- ایزوله دام‌های بیمار تا ۴۵ روز و معدوم‌سازی بهداشتی لاشه‌ها.
کنترل بیماری PPR
- واکسیناسیون منظم و رعایت اصول بهداشتی.
- درمان حمایتی: شامل کنترل تب، تأمین آب و تغذیه و مشاوره دامپزشک.
توصیه‌های پایانی برای مدیریت بیماری‌ها
ثبت و پایش سلامت گله
تمام علائم غیرعادی مانند کاهش اشتها، تب یا بی‌حالی باید ثبت و گزارش شود.
آموزش کارکنان
کارکنان باید با اصول قرنطینه، تشخیص علائم اولیه و بهداشت محیط آشنا باشند.
چک‌لیست کنترل سریع بیماری‌ها
- قرنطینه دام جدید
- واکسیناسیون به‌موقع
- ضدعفونی محل و تجهیزات
- کنترل خوراک و آب
- ثبت و بررسی علائم و تلفات
برای دریافت جزئیات هزینه‌ها و درآمدها، سود و بازگشت سرمایه و … پرورش بز سانن پیشنهاد می‌شود مقاله زیر را مطالعه کنید:
